Doen is het nieuwe denken – interview met Igor Byttebier

In een brainstormsessie out-of-the-box denken, je eigen aannames onder de loep nemen, je creatieve mind gebruiken en samen met anderen komen tot innovatieve ideeën met als doel de slagkracht van de organisatie te vergroten. Zo op papier klinkt het creatieve proces best eenvoudig. De praktijk is een stuk weerbarstiger. Toch zijn er bepaalde elementen te onderscheiden die het creatieproces op de werkvloer ondersteunen. Welke zijn dit? Hoe verhouden creatie en innovatie zich tot elkaar? En wat betekent dit voor creatief leiderschap? We spraken met Igor Byttebier, creativiteitsexpert en moderator van de Leergang Innoverend Leiderschap. Hij heeft onlangs een hernieuwd boek uitgebracht dat gezien kan worden als een praktisch handboek over creatief denken in de praktijk voor de innovators van morgen.

Creativiteit Hoe?Zo
Igor schreef 20 jaar geleden het boek “Creativiteit Hoe?Zo!” Het werd gezien als het standaard boek over creatie en beleefde vele herdrukken. Onlangs heeft Igor heeft zijn boek geüpdatet. En niet zonder reden. “Na 20 jaar werd het tijd voor een hernieuwde variant. In die 20 jaar is de maatschappij een heel stuk opgeschoven. Er zijn nieuwe maatschappelijke thema’s die organisaties raken. Dat heeft ervoor gezorgd dat er binnen de creativiteit en het creatief proces flink wat is geëvolueerd. Eén van dingen is dat, toen ik het vorige boek schreef, het bedenken van nieuwe ideeën best wel een issue was. Daar werden allemaal technieken voor beschreven. Terwijl je nu nieuwe ideeën overal vandaan haalt. De nadruk in deze tijden (en dus ook in dit hernieuwde boek) ligt veel meer op de wat wij convergentie noemen. Dus hoe kom je van die nieuwe ideeën tot concepten? Het creatief proces in vorige boek ging van startfase naar ideeënfase en uiteindelijk divergeren/convergeren, nu betreft het de vraagfase, de ideefase en actiefase.”

De relatie tussen creativiteit en innovatie
Igor: “Heel simpel gezegd, is creativiteit het bedenken van het idee en innovatie is het invoeren van dat idee. Maar creativiteit leidt niet altijd noodzakelijk tot een nieuw idee of tot innovatie. Je kunt fantastische ideeën hebben, die misschien te vroeg komen of niet op de juiste plaats zijn. Je kunt ook dingen innoveren die je niet noodzakelijk zelf bedacht hebt. Eigenlijk vind ik het woord innovatie, als we niet opletten, een beetje voorbijgestreefd. Ik denk dat we veel meer richting transitie, richting een overgang moeten. Innovatie op geen doel op zich. Innoveren is in functie van iets nieuws tot stand brengen dat een bepaalde levensvatbaarheid en duurzaamheid heeft.”

Het aanleren van creativiteit, kan dat?
“Ja en nee”, is de mening van Igor. Iedereen is van nature creatief in meer of mindere mate. En daarin zit een verschil tussen de creatieve mindset en de creatieve vaardigheden. Bij de creatieve mindset gaat het over eigenschappen als nieuwsgierigheid, positiviteit, vertrouwen, intuïtie en doelgerichtheid. Die heb je veel meer van nature. Daar kun je mee oefenen, maar die gaan niet fundamenteel veranderen. De creatieve vaardigheden daarentegen zijn veel beter te oefenen en te ontwikkelen. Het is net zoals hardlopen of goed zijn in rekenen. Als je regelmatig oefent, word je beter. Maar als je er van nature geen ster in bent, ga je nooit een wereldtopper worden.”

Elementen van Creatief Leiderschap
Voor Igor is een tweetal elementen onmisbaar in creatief leiderschap: Luisteren, empathie voelen en loslaten. “Ik denk dat intuïtief luisteren één van de meest cruciale vaardigheden wordt van de komende tijd. Opnieuw leren luisteren naar de omgeving. We vangen namelijk veel meer op dan we bewust kunnen waarnemen. Dus in die zin is bewustwording en bewust handelen en kiezen ook steeds belangrijker voor het creatief leiderschap. Ik denk dat als het gaat over de grote veranderingen die zich aandienen in onze maatschappij, het van groot belang wordt onze omgeving bewust te betrekken bij onze besluitvorming, bij onze manier van organiseren en veel meer de verbinding te maken vanuit het hart dan vanuit spreadsheets of cijfers, of welke groeidoelen er dan ook mogen zijn.
Dan kom je op een tweede element dat voor mij onmisbaar is in creatief leiderschap: loslaten. Aan de ene kant loslaten van vaste patronen, vastgestelde doelen en standaard procedures om ruimte te maken voor nieuwe dingen. Aan de andere kant nieuwe dingen kunnen zien, durven waarnemen en benoemen, dus lef en vertrouwen hebben dat het goed komt als we intunen op de juiste lagen van ons bewustzijn. Dus veel meer ons gevoel durven volgen en kijken wat en waar dat ons brengt.”

Doen is het nieuwe denken!
“Ik wil deelnemers oproepen om zichzelf een paar keer per week te verrassen. Breng jezelf doelbewust in situaties waar je bijna verplicht bent om iets anders te moeten gaan doen dan vooraf was ingeschat. Volg een nieuwe cursus of koop een tijdschrift wat je anders nooit zou kopen. Kom in situaties waarin je eigenlijk bijna genoodzaakt bent om je patronen te doorbreken. Om uit de routine te stappen en te ervaren wat intuïtie voor je kan doen. Doen is het nieuwe denken!”